Wirtualny atlas roślin: Lepiężnik różowy / Petasites hybridus

Lepiężnik różowy (Petasites hybridus) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje w całej niemal Europie (bez Skandynawii) oraz w Turcji, na Kaukazie, Zakaukaziu i w Dagestanie. W Polsce jest pospolity na całym obszarze, ale szczególnie często spotykany jest w pasmie Karpat.

Liście oprócz niewielkich liści łodygowych, lepiężnik wytwarza też liście odziomkowe wyrastające bezpośrednio z kłącza. Liście te rozwijają się dopiero po przekwitnięciu kwiatów. Podobnie jak liście odziomkowe lepiężnika białego Petasites albus, są największymi liśćmi wśród roślin dziko rosnących w Polsce. Osiągają średnicę nawet 60 cm. Mają długie ogonki, wyrastające z kłącza pionowo lub ukośnie do góry. Ich blaszka liściowa o sercowato-nerkowatym kształcie jest nierówno ząbkowana i na dolnej powierzchni u młodych liści pokryta gęstym, krótkim kutnerem. Wydzielają charakterystyczny, nieprzyjemny zapach. Często mają powygryzane przez ślimaki różnej wielkości dziury. Kwiaty jest to jedna z najwcześniej kwitnących wiosną roślin. Już w marcu można dostrzec wyłaniające się z gruntu grube pąki tej rośliny. Zakwita jeszcze przed rozwojem liści. Drobne kwiaty zebrane są w koszyczki, a te w grona na szczycie łodygi. Występuje niepełna dwupienność. Na niektórych okazach występują głównie kwiaty żeńskie, a na niektórych dominują kwiaty męskie. Kwiaty żeńskie składają się tylko ze słupka o długiej szyjce, oraz z puchu (powstałego z przekształconego okwiatu). Kwiaty męskie mają koronę z 5 płatkami, zrośniętymi dołem w rurkę, pręciki zrośnięte w rurkę, oraz niepłodny słupek. Koszyczki z przewagą kwiatów żeńskich są większe (średnica ok. 1 cm) od koszyczków z przewagą kwiatów męskich, które mają średnicę ok. 0,5 cm. Jasnoróżowe kwiaty, podobnie jak liście, wydzielają słabą woń. Łodyga ma grubą, mięsistą łodygę kwiatostanową, na której skrętolegle wyrastają na wiosnę bezogonkowe, lancetowate, różowe łuski, które podczas rozwoju rośliny stopniowo zielenieją, przekształcając się w małe liście. Czerwonawa łodyga jest zawsze pojedyncza i prosto wzniesiona. Owoc niełupki o długości 6–8 mm, wyposażone w białożółty puch, umożliwiający przenoszenie ich przez wiatr, nieraz na dalekie odległości.

Biologia i występowanie

Zasiedla bardzo różnorodne środowiska. Najbujniej i najobficiej jednak rozwija się w wilgotnych zaroślach nadrzecznych, nad brzegami potoków, w rowach, wąwozach. W niektórych miejscach tworzy duże, jednogatunkowe skupiska. Lubi gleby próchniczne, okresowo podmakające. Jest hemikryptofitem i wskaźnikiem dobrze natlenionych wód. Jest rośliną charakterystyczną dla Ass. Phalarido-Petasitetum hybridi.

W Średniowieczu używano go do leczenia epilepsji, dżumy i różnych chorób zwierząt domowych.
Soku z kłącza używano do leczenia ran.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2019-04-21 00:19:21]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=56440993. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-27].
Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-04-15].
Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

	barwa kwiatów	płatki różowe
	korona kwiatu i typ kwiatostanu	koszyczek
	korona kwiatu i typ kwiatostanu	grono
	kształt blaszki	liście sercowate
	kształt blaszki	liście nerkowate
	ulistnienie	ogonek liściowy obecny
	ulistnienie	u dołu łodygi lub odziomkowe
	ulistnienie	ząbkowany
	kolor owoców	żółte
	kolor owoców	białe
	rodzaj owoców	niełupki
	rodzaj owoców	puch kielichowy
	wygląd łodygi	łodyga wzniesiona